آداب حضور مجازی، برای دکترهای حقیقی

پزشکان و جامعه مجازی

فرهنگ را مجموعهٔ پیچیده و درهم تنیده دانش، باور، اخلاقیات، هنر، قوانین، رسوم و تمامی ویژگی‌هایی تعریف می‌کنند که توسط یک انسان در جامعه اخذ می‌شود. امروزه مشخص شده است که ابداع تکنولوژی‌های جدید به ابداع فرهنگ نو منجر می‌شود. به این صورت که وقتی وسیله ای مثل تلفن همراه وارد زندگیتان می‌شود، آداب و دستورالعملی هم برای استفاده از این ابزار شکل می‌گیرد که تا قبل از حضور تلفن همراه در جامعه وجود نداشت. مثلاً اینکه در جلسات، سینماها، کلاس درس و … تلفن همراه خود را خاموش کنیم یا در حالت بی‌صدا قرار دهیم! یا با صدای بلند در اتوبوس با موبایلمان حرف نزنیم. مجموع این قوانین شاید نانوشته در استفاده از تلفن همراه را فرهنگ استفاده از تلفن همراه می‌گویند از ورود ما به دنیای مجازی اینترنت زمان زیادی نمی‌گذرد. ولی در همین مدت زمان کم، اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در بیشتر ارکان زندگی ما نفوذ کرده‌اند و آن‌را دستخوش تغییرات شگرفی کرده‌اند. بالطبع حضور ما در شبکه‌های اجتماعی، با مشکلاتی همراه بوده است و نیاز همیشه وجود داشته است که کاربران یک سری آداب و قوانین نانوشته و غیرمصوب را در شبکه‌های اجتماعی رعایت کنند که به این آداب “فرهنگ سایبری ” می‌گویند. در متن زیر چند توصیه برای جامعه پزشکی برای حضور هرچه بهتر در دنیای مجازی بیان شده است. (برای ارائه توضیحاتی شفاف و سره،از نظرات یک کارشناس ارتباطات و روزنامه نگار -خانم شادی خوشکار- استفاده شده است.)

– اینجا دیگر رئیس نیستید: در دنیای مجازی، در سطح موازی با بقیه حضوردارید. شما ممکن است که رئیس فلان دانشگاه یا معاون بهمان اداره باشید شما ممکن است پزشکی معروف و ذی نفوذ باشید و در محیط‌هایی که هستید حرفتان برای همه حجت باشد.ولی در یک گروه مجازی اجتماعی چندطرفه، دیگر در جایگاه بالادست پشت میز یا رئیس جلسه نیستید که از نقد مبرا باشید. البته بالطبع جایگاه اجتماعی شما حتی در شبکه‌های اجاماعی مخفوظ است اما دقت کنید که در اتاق شیشه ای هستید و اگر حرف بی منطقی بزنید یا از موضع قدرت بدون منطق با بقیه گفتمان کنید انتظار آن را داشته باشید که با واکنش بقیه مواجه شوید و حتی شخصیتتان تحقیر شود. اگرصحبت شما غیرعلمی، غیر دقیق یا نادرست باشد، به اعتبار شما لطمه خواهد زد.
– رد پای مجازی خود را در نظر داشته باشید: تمامی آنچه می‌گویید و به اشتراک می‌گذارید و به آن علاقه نشان می‌دهید، جنبه‌های شخصیت شما را نشان می‌دهد. با یک جست وجوی ساده مخاطب می‌تواند از نگاه شما به دنیا آگاه شود؛ بنابراین سعی کنید «شخصیت» خوب مجازی داشته باشید! ردپای مجازی خود را شوخی تلقی نکنید! برخی تصور می‌کنند که چون در دنیای مجازی هستند می‌توانند که هر طور دوست دارند صحبت کنند و هر حرفی مایل‌اند بزنند. درحالی که شخصیت مجازی شما قابل تفکیک از شخصیت حقیقی شما نخواهد بود.

ردپای مجازی و دکترها

– سرقت محتوی نکنید!:  مطالب، علی الخصوص مطالب علمی و خبری را با منبع یا مآخذ به اشتراک بگذارید. همانطور که در دنیای حقیقی یک نوشته یا خبر حتماً دارای منبع، نام نویسنده یا مآخذ است، دنیای مجازی هم غیر از این نیست. مسئولیت صحت مطالب یک نوشته با نویسنده می‌باشد. اگر تولیدکننده محتوی نیستید، به تولیدکنندگان محتوی اعم از نوشته، فیلم، عکس، پادکست و … احترام بگذارید. در ضمن «حق معنوی تألیف» یک حق مسلم است و اشتراک‌گذاری یک مطلب با حذف یا جعل نام مؤلف، مترجم ویا منبع بدون شک دزدی می‌باشد. مجازی بودن این نوع دزدی، اسم آن را عوض نمی‌کند! شما اجازه ندارید با حذف نام نویسنده و یا منبع مطلبی علمی یا خبری را در یک فضای کجازی مانند گروه تلگرامی به اشتراک بگذارید.
– شأن و منزلت حرفه طبابت را در نظر بگیرید: اشتراک بعضی از مطالب به شأن و اعتبار حرفه ممکن است آسیب بزند یا اینکه اشتراک بعضی موارد صنفی در میان عموم جامعه مصداقی نداشته باشد.برای مثال تماشای فیلم از اتاق عمل برای صنف علوم پزشکی ممکن است عادی باشد ولی پخش این فیلم در مقیاس عمومی ممکن است علاوه بر اینکه خلاف قانون است(افشای اسرار بیماران بر اساس ماده ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی پیگرد قانونی دارد) به پرستیژ و شأن حرفه آسیب وارد کند.مثال دیگر انتشار تصاویری مثل سلفی‌های دانشجویان پزشکی با جسدهای آموزش درس آناتومی است که بالطبع به اشتراک‌گذاری این است تصاویر غیراخلاقی بوده و شأن حرفه را زیر سؤال می‌برد.
– به قوانین شبکه اجتماعی یا گروهی که در آن عضو هستید احترام بگذارید: در یک گروه علمی، جک و شعر ارسال نکنید. در یک گروه که به‌طور اختصاصی مثلاً در مورد بیماری سرطان دهان می‌باشد، تبلیغ کنگره ترمیمی و زیبایی دندان نفرستید. در گروه‌ها درملأعام، چت (گفت‌وگوی) خصوصی نکنید.
– گاهی فقط سکوت کنید و جواب ندهید: جواب همه را قرار نیست بدهید! عده‌ای در شبکه‌های اجتماعی نقش «ترول» رادارند. آن‌ها شمارا تحریک می‌کنند. حرف‌های نامربوط می‌زنند. نظر و کامنت تحریک‌کننده زیر مطالب شما قرار می‌دهند. یا فحاشی می‌کنند. هدف این عده، ‌این است که شما از کوره در بروید و به آن‌ها واکنش نشان دهید. اگر شما از جایگاه اجتماعی بالاتری برخوردار باشید (مثلاً تصور کنید که یک پزشک معروف هستید) به‌راحتی با یک واکنش از روی عصبانیت وجهه خود را خراب می‌کنید. سعی کنید در دام ترول‌ها نیفتید.
– در مورد هر مطلبی اظهارنظر نکنید: از آزادی بیانی که در دنیای مجازی می‌بینید هیجان‌زده و بی‌محابا استفاده نکنید. برای صحبت خودتان و اعتبار قائل شوید. اگر شخصیتی علمی هستید، علمی صحبت کنید و اگر شخصیتی فرهنگی یا هنری هستید، رویکرد خود را کماکان در شبکه‌های اجتماعی مرتبط به همان صورت اعمال کنید. واکنش سریع به همه‌چیز نشان ندهید و گاهی فقط تماشا کنید و عبور کنید!
– هر مطلبی را به اشتراک نگذارید: مطلبی را که قبول ندارید برای دیگران ارسال نکنید (ارسال یک محتوی به معنی پذیرش آن محتوی و مسئولیت آن است). مطالبی که با آبروی دیگران سروکار دارد، تصاویر و محتواهایی که حریم به خصوصی دیگران تجاوز می‌کند را به اشتراک نگذارید. برای شخصیت و شأن همهٔ انسان‌ها احترام قائل شوید.
– دروغ نگویید: صحبتی که شما ممکن است در یک جمع به‌صورت شفاهی داشته‌اید، ممکن است قابل‌انکار باشد! یا اینکه شما طرف مقابل را به سوءبرداشت متهم کنید و از زیر بار مسئولیت صحبت خود شانه خالی کنید؛ اما آنچه در دنیای مجازی در قالب نوشته ردوبدل می‌شود قابل‌انکار نیست! صحبتی را که در دنیای مجازی به اشتراک می‌گذارید نمی‌توانید زیرش بزنید! فقط می‌توانید از بابت آن معذرت و پوزش بطلبید. (توجه کنید که دوره بهانه‌هایی مانند “گوشی‌ام دست خودم نبود “، “اشتباه ارسال شد ” و امثالهم هم خیلی وقت است سپری‌شده است!)
– به امنیت خود در دنیای مجازی دقت بیشتری نشان دهید: رمز عبور و اکانت‌های شما، سرمایه‌های شما هستند و حتی ارزش مادی ممکن است داشته باشند. به کسانی که نمی‌شناسید در دنیای مجازی اعتماد نکنید و باکسانی هم می‌شناسید، رابطه‌ای نزدیک‌تر ازآنچه در دنیای حقیقی پتانسیل برقراری آن رادارید، برقرار نکنید.
– در برابر اتهامات تهاجمی عمل نکنید: برای مثال صنف شاغل در علوم پزشکی حساسیت‌های زیادی روی حرفه خود را دارد و آن را در معرض تهدید می‌بیند. اگر در جمع‌هایی با پزشک ستیزی، توهین و اتهام به صنف خود مواجه هستید، از کوره درنروید و فضا را تقابلی نکنید. در مورد قومیت‌ها، اعتقادات و امثال آن‌ها هم ممکن است با همین مشکل مواجه شوید.
– حریم همه ازجمله آدم‌های معتبر یا معروف را حفظ کنید: در مواجهه با سلبریتی‌ها در دنیای مجازی، حریم آن‌ها را حفظ کنید. اگر خودتان هم سلبریتی یا فرد معروفی هستید درعین‌حال که سعی می‌کنید، حریم خود را حفظ کنید، بدانید که بهای سنگینی ممکن است در صورت اشتباه یا لغزیدن پا در دنیای مجازی بپردازید. وقتی از مزایای اعتبار یا شهرت استفاده می‌کنید، در مورد رویکردهای منفی هم ممکن است به ضررتان- در صورت لغزش- ختم شود. پس احتیاط و رفتار مسئولانه خیلی بیشتری به خرج دهید. در ساعات استراحت مزاحم کسی از طریق شبکه‌های اجتماعی آنی (Instant) نشوید.
– در شخصیت مجازی خود غرق نشوید: شما ممکن است مدیر(ادمین) یک صفحه مجازی یا یک گروه در یک شبکه اجتماعی (مانند تلگرام) باشید.بعضی از افراد ممکن است که احساس قدرت کاذب در این منصب مجازی نمایند و تصور کنند که می‌توانند اعمال قدرت نمایند.وقتی مدیریت در یک گروه پزشکی یا دندانپزشکی مطرح است،ازآنجایی‌که همه باهم همکار هستند،حذف یک همکار با نظر مخالف،اعمال قدرت با وضع قوانین سلیقه‌ای یا خودنمایی یا تبلیغات تجاری و … به وجهه شما بین همکاران ممکن است آسیب بزند.

منبع: وب سایت دکتر علی مرسلی