ایران دنتال نیوز پایگاه مقالات و اخبار دندانپزشکی
پروفیلاکسی آنتی‌بیوتیک در دندانپزشکی به زبان ساده
یکی از مشکلات رایج برخی ازهمکاران دندانپزشک، تصمیم گیری در مورد نیاز یا عدم نیاز به پروفیلاکسی آنتی بیوتیک در بیماران با مشکلات قلبی می‌باشد.این تصمیم گیری گاهی با شبهاتی همراه است و دندانپزشک دچار تردید می‌شود که آیا پروفیلاکسی برای یک مراجع نیاز است یا خیر و اگر نیاز است چه طور باید اعمال شود.
بیماریهای قلبی
با افزایش سن جمعیت کشور ما شیوع بیماریهای مربوط به قلب و عروق افزایش چشمگیری پیدا می‌کند. به گفته دکتر فریدون نوحی رئیس انجمن قلب ایران، بیماریهای مربوط به قلب و عروق از مهم‌ترین و شایع‌ترین علل مرگ و میر در جهان است وبیماری های قلبی و عروقی دارای هزینه‌های درمان سنگینی است ما دندانپزشکان از جمله افرادی هستیم که باید در مورد وضعیت سلامت عمومی مراجعین خود اطلاعات کافی داشته باشیم. بیماران قلبی از جمله مراجعینی هستند که کار دندانپزشکی برای آن‌ها ممکن است نیازمند ملاحظاتی باشد. یکی از این ملاحظات مربوط استفاده از انواع بی‌حس کننده‌های موضعی حاوی آدرنالین است که موضوع صحبت ما نیست. ملاحظات دیگر در مورد بیماران لزوم یا فقدان نیاز به استفاده از پروفیلاکسی آنتی‌بیوتیک در جهت پیشگیری از اندوکاردیت باکتریال می‌باشد.
اندوکاردیت چیست؟
اندوکاردیت در واقع التهاب لایه داخلی قلب است که دریچه‌های قلبی را در بر می‌گیرد. اندوکاردیت بیشتر با مستقرشدن باکتری‌ها (و به ندرت قارچ‌ها) روی دیواره دریچه‌های قلبی و ایجاد عفونت و التهاب در این نواحی، ایجاد می‌گردد. منشأ این میکروارگانیسم‌ها، خون می‌باشد (باکتریمی). ولی در افراد سالم به ندرت ممکن است که اندوکاردیت در اثر باکتریمی ایجاد شود.
اندوکاردیت چه عواقبی در پی دارد؟
دندانپزشکی و قلب
اندوکاردیت در نهایت باعث کاهش عملکرد قلب می‌شود. اگر به موقع تشخیص داده شود درمان می‌شود ولی اغلب چون تشخیص زودهنگام نیست، می‌تواند به نارسایی احتقانی قلبی و مرگ بیانجامد. در ضمن لخته‌های خونی که در اثر اندوکاردیت ایجاد می‌شود می‌تواند در نواحی دیگر موجب آمبولی، لخته و حتی سکته مغزی بشود.
در چه گروهی از بیماران قلبی پروفیلاکسی آنتی‌بیوتیک مورد نیاز است؟
برخی از همکاران ما ممکن است به محض شنیدن عنوان بیماری قلبی از زبان بیمارانشان، سریع به سراغ پروفیلاکسی آنتی‌بیوتیک می‌روند؛ اما حقیقت این است که تعداد بسیار اندکی از مشکلات قلبی نیاز به چنین تدابیری دارد. امروزه حتی تردیدهایی در مورد کارآمد بودن و مورد نیاز بودن پروفیلاکسی آنتی‌بیوتیک برای بیماران با اندیکاسیون پروفیلاکسی سابق هم مطرح شده است.
تجویز بی‌رویه آنتی‌بیوتیک مقاومت باکتریال ایجاد می‌کند و برای جامعه بشری مضراست. وظیفه پزشکی-انسانی ماست که از مقاومت باکتریایی با تجویز صحیح آنتی‌بیوتیک‌ها خودداری کنیم.
اما مواردی وجود دارند که طبق آخرین دستورالعمل انجمن قلب امریکا، نیاز به تجویز پروفیلاکسیک آنتی‌بیوتیک وجود دارد که شامل این موارد هستند:
حضور دریچه مصنوعی قلب، سابقه قبلی اندوکاردیت باکتریال، پیوند قلب یا پیوند دریچه قلب، حضور بیماری مادرزادی قلبی
نیاز به پروفیلاکسی آنتی‌بیوتیک و نحوه اعمال آن را متخصص قلب و عروق تعیین می‌کند. ما به عنوان دندانپزشک در این موارد تابع نظرات متخصص قلب هستیم؛ اما در بعضی موارد، به ندرت برخی از متخصصین قلب قدیمی ممکن است رژیم‌های پروفیلاکسی منسوخ را تجویز کنند یا برای مواردی که از نظر رفرنس‌های ما نیاز به پروفیلاکسی ندارند (مانند آنژیوگرافی) پروفیلاکسی تجویز شود که در این صورت، این نکات با بیمار مطرح می‌شود ولی تاکید می‌کنیم که مسئول سلامت قلبی-عروقی بیمار فرد دیگری است و علاقلانه است که حتماً نظر متخصص قلب درخواست و اعمال شود.
رژیم مناسب پروفیلاکسی آنتی‌بیوتیک چگونه است؟
– برای بیماران عادی که منعی در مصرف نوع خاصی از آنتی‌بیوتیک‌ها (مانند حساسیت به پنی‌سیلین و …) ندارند، ۲ گرم آموکسی‌سیلین (چهار عدد کپسول آموکسی‌سیلین ۵۰۰ گرمی) یک ساعت قبل از شروع درمان، پروفیلاکسی مصوب انجمن قلب امریکا می‌باشد. نکته مهم این است که برای بسیاری از بیماران قابل قبول نیست که چهار کپسول را همزمان بخورند، باید روی نحوه مصرف دارو توسط دندانپزشک تاکید شود.
– در بیمارانی که نمی‌توانند داروی خوراکی بخورند در عین حال حساسیت به آنتی بیوتیک (خانواده پنی‌سیلین) هم ندارند، آمپی‌سیلین (۲ گرم) و سفازولین یا سفتریاکسیون (۱ گرم) به صورت تزریق داخل عضلانی یا داخل وریدی استفاده می‌شود.
– در بیمارانی که به پنی‌سیلین حساسیت دارند در صورتی که می‌توانند دارو را به صورت خوراکی مصرف کنند، کلیندامایسین (۶۰۰ میلی‌گرم)، آزیترومایسین یا کلاریترومایسین (۵۰۰ میلی گرم) می‌شود تجویز کرد. در برخی رژیم‌های پروفیلاکسی، سفالکسین (۲ گرم) هم برای این بیماران ذکر شده است، اما در بیمارانی که به خانواده پنی‌سیلین حساسیت نشان می‌دهند، مصرف این خانواده سفالوسپورین‌ها باید با احتیاط زیادی صورت گیرد.
– در بیمارانی که هم حساسیت به پنی‌سیلین دارند و هم داروی خوراکی مصرف می‌کنند، کلیندامایسین (۶۰۰ میلی گرم) گزینه انتخابی است که تجویز دارو می‌تواند داخل عضلانی یا داخل وریدی باشد.
– در کودکان بر حسب وزن کودک، دوز تجویزی هر کدام از این داروها تعیین می‌شود.
دندانپزشکی و پروفیلاکسی آنتی بیوتیک
آیا در عصب کشی دندان پروفیلاکسی آنتی‌بیوتیک نیاز است؟
در همه اعمال دندانپزشکی پروفیلاکسی برای بیماران نیازمند به آن نیاز نیست. در اعمال دندانپزشکی که همراه با دستکاری بافت لثه یا پری‌آپیکال می‌باشد – یعنی احتمال باکتریمی وجود دارد- پروفیلاکسی مورد نیاز است. در پروسه درمان ریشه احتمال باکتریمی بالا نیست ولی وجود دارد. بستن کلامپ رابردم روی لثه، آماده سازی ورای طول کارکرد ریشه و تزریق مخصوصاً تزریق بلاک می‌تواند باکتریمی ایجاد کند. نبستن رابردم هم باکتریمی را تسهیل می‌کند؛ بنابراین انجام پروفیلاکسی با توجه به پتانسیل باکتریمی در اندو وجود دارد، برای مواردی که اندیکاسیون دارد، غیرمنطقی نیست.
پروفیلاکسی فقط مربوط به بیماران قلبی نیست!
پروفیلاکسی آنتی بیوتیک ممکن است که برای سایر بیماری‌ها و نقایص سلامتی هم اندیکاسیون داشته باشد. مثلاً در بیمارانی که اخیراً مفصل تعویض کرده‌اند، در بیماران با نقص ایمنی و … هم ممکن است بنا بر تشخیص پزشک معالجشان نیاز به پروفیلاکسی آنتی‌بیوتیک باشد.
منبع: وب سایت دکتر علی مرسلی
